Heemkundige Kring 'Het Speelhof'
Boechout- Vremde

De heemkundige kring Het Speelhof werd opgericht in 1983. Zijn voornaamste doel is het bestuderen en bewaren van de plaatselijke geschiedenis van Boechout en Vremde en hierover te publiceren.

Meer uitgebreid: het zich toeleggen op het bewaren, bestuderen, bekendmaken en doen waarderen van materieel en niet materieel patrimonium, heemkunde, oudheidkunde, geschiedenis en volkskunde en dit in de breedste zin van het begrip; mits de gegeven mogelijkheden.

Ontstaan en naamverklaring van de Heemkundige Kring
'Het Speelhof' Boechout-Vremde

door Geert Huybrechts

Na een aanloop van een half jaar – de eerste “stichtingsvergadering” vond plaats op 17 december 1982 – werd op de zolder bij Dirk De Wever op 25 april 1983 de stichtingsakte van de vzw “Het Speelhof” getekend. Negen mannen en vrouwen van het eerste uur hadden zich rond initiatiefnemer Dirk Mortelmans geschaard, een bevlogen man met grote heemkundige ambities. Onderwijzers hebben steeds een belangrijk aandeel gehad in het heemkundig gebeuren, dus ook in Boechout: een derde van de stichtende leden was onderwijzer in de gemeentelijke basisschool. Dit gaf meteen ook een richting aan in het prille bestaan van de kring. Zo werd het lokaal van de schooldirecteur ons vergaderlokaal en het eerste initiatief was een tentoonstelling over het onderwijs in vroegere dagen.

De éminence grise was echter Jos Jacobs. Dit ere-schoolhoofd had zich immers al decennialang gespecialiseerd in het opsporen en het doorgronden van oude Boechoutse documenten in de diverse archieven. In tijden vóór kopieermachines en scanners heeft hij zo op zeer arbeidsintensieve wijze historische kaarten samengesteld die ondermeer het belang van de Gentse Sint-Baafsabdij in het Boechoutse grondbezit bewezen. Alle historische informatie over Boechout kwam dan ook uit de pen van Jacobs. Uniek waren zo zijn historische bijdragen in de gemeentegids en zijn artikels over Boechoutse hoeven in het tijdschrift van de lokale Davidsfonds-afdeling. Zij werden de onmisbare naslagwerken voor ieder die zocht naar het verleden van Boechout. Zijn teksten in de Autotoerist en zijn beschrijvingen van het Boechouts patrimonium in de onvolprezen reeks “Bouwen door de eeuwen heen” zorgden ervoor dat men ook buiten de eigen gemeentegrenzen Boechout historisch kon duiden.

De enthousiastelingen die in 1983 de heemkundige kring stichtten, beantwoordden in zekere zin aan de roep van de ondertussen overleden “meester” Jacobs om zijn werk voort te zetten.

Het was ook Jacobs die het voorstel deed om de kring “Het Speelhof” te noemen. Deze benaming is niet zo vreemd: Boechout lag immers in de groene gordel rond Antwerpen waar al vanouds “hoven van plaisantiën” ofte “speelhoven” werden aangelegd. Een speelhof was een sierlijk buitenhuis met aanhorige hoeve die de welgestelde stedeling toeliet in de zomer de stad te ontvluchten. De Antwerpse historicus Floris Prims meende dat het Keltisch reeds een naam voor deze plaatsen kende, nl. “Launum (luimig)”. In het Gallo-Romeins heet het “Gaudiacum” (stede van plaisantie). Een latere versie van deze speelhoven kwam er enkele eeuwen later – sedert 1864 loopt een spoorlijn dwars door de gemeente – wanneer een nieuwe generatie rijke Antwerpenaren een riante “villa” liet optrekken in een neo- of eclectische stijl. In ruimere zin wil deze benaming ook het karakter weergeven van de gemeente Boechout-Vremde: een plaats waar – door het landelijke karakter – goed is om wonen.

Tot slot: het huidige bestuur telt nog twee stichtende leden: ere-voorzitter François Haverals en voormalig penningmeester Madeleine Van Eester.